8 euroyu da geçen döner, Almanya’da hayat pahalılığın ölçüsü oldu

SOL PARTİ TAVAN FİYAT İSTEDİ – Almanya’nın çok satan günlük muhafazakar gazetesi BILD, gıda enflasyonu karşısında Sol Parti’nin “dönere tavan fiyat getirilmesi” önerisini, “Solcular kebap sosyalizmi istiyor” manşetiyle gündeme taşıdı. Sol Parti, “bu bir internet şakası değil, imdat çığlığı” dedi. “Gıda lüks olamaz.” -Ekmek arası döner 8 euro civarında.

Avrupa’nın en büyük ve dünyanın dördüncü büyük ekonomik gücü olan Almanya’da durmaksızın yükselen gıda enflasyonu işçi ve öğrencilerin geçim koşullarını zorlamaya başlayınca güncel hayat pahalılığı tartışmalarının merkezine artık ülkenin en popüler hazır yiyeceği haline gelmiş olan döner fiyatları yerleşti.

Sol Parti, gıda fiyatlarına sübvansiyon ve narh getirilmesi önerisini “dönere devlet desteği” örneğiyle tartışmaya açınca 1,58 milyonluk tirajıyla ülkenin en çok okunan gazetesi muhafazakâr Bild, konuyu “Solcular kebap sosyalizmi istiyor” manşetiyle gündeme taşıdı. Ancak, Bild’in konuyu sulandırma gayretine karşın, popüler bir yiyecek olan dönerin fiyatının sürekli yükselişi ülkedeki gıda enflasyonunun ciddiyetinin göstergesi olmayı sürdürüyor.

Genel enflasyon ve gıda
enflasyonu arasındaki makas büyüyor

Mayıs 2024 itibarıyla Almanya’da genel enflasyon yıllık yüzde 5,9’a gerilemiş olmasına karşın gıda enflasyonu yüzde 12,4. Enerji fiyatlarındaki artıştan sonra ülkede en büyük endişe kaynağı olmaya devam eden gıda enflasyonunun kaynakları arasında en başta, Avrupa ve dünyanın en önemli tahıl ihracatçıları olan Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın küresel gıda arzını daraltırken enerji fiyatlarının yükselmesine neden olması geliyor. Ancak kuraklık ve sel gibi aşırı hava olaylarını tetikleyen iklim krizi ve gübre, besi hayvancılığının temel girdisi yem ve nakliyedeki fiyat artışları da gıda fiyatlarını yukarı itiyor.

“Ucuz kebap” talebi bir internet şakası değil

BILD’in Salı günkü manşeti, muhafazakârların hoşlanmadığı herşeyi -sol, sosyalizm, ekonomide kamu denetimi, göçmen (Türkiye) mutfağının Alman mutfağının yerini alması vb.- birbirine bağlama çabalarının ürünü olsa da gazete haberde konuyu gündeme getiren Sol Parti “gençlik politikaları sözcüsü” Kathi Gebel’in görüşlerine yer vermezlik etmemiş.

Gebel, BILD’e verdiği demeçte “Gençler ‘Olaf [Almanya Başbakanı], kebabı ucuzlat’ diyorsa bu bir internet şakası değil, ciddi bir imdat çığlığıdır! Gıdanın bir lüks ürün haline gelmemesi için devletin müdahale etmesi gerekiyor” dedi.

BILD’in haberine göre, Almanya’da döner fiyatları şu anda ortalama 7,90 euro (280 TL). Frankfurt ve Münih gibi metropollerde Türkiye-Alman fast food fiyatları 10 euro sınırına bile yaklaşıyor. Sol Parti Sözcüsü, gençlerin öğle yemeklerinde en çok tükettikleri yiyecek olan dönere narh konulması ya da tavan fiyat sınırı getirilmesini istiyor: “[Devlet] döner tavan fiyatının sabitlenmesi için tüketicilere ve dönercilere yardımcı olmalı. Eğer devlet her [porsiyon] kebap için 3 euro katkıda bulunursa, tavan fiyatın sürdürülmesi neredeyse [yılda] 4 milyar euroya mal olacak.”

Yeşil gençlik de tavan fiyat istiyor

BILD, büfelerdeki pahalılığın çaldırdığı alarm zilleri dolayısıyla Yeşil Gençliğin de dönerde tavan fiyat talep ettiğini, dönere devlet desteği talebinin aynı zamanda Yeşil Gençlik’in Haziran’daki Avrupa Parlamentosu seçim kampanyasında da yer aldığını yazıyor.

BILD: “Solun talepleri son derece ciddi”

Sol Parti’nin konuyla ilgili raporunu değerlendiren BILD, taleplerin “son derece ciddi” olduğunu vurguluyor. Raporda “Almanya’da her yıl 1,3 milyar [porsiyon] döner yenildiği”nin yazıldığını kaydeden BILD, “enflasyon nedeniyle [döner] giderek daha pahalı hale geliyor. Kebapçıların kiraları, elektrik maliyetleri ve yiyecekleri arttıkça işletme sahipleri kebap fiyatlarını artırmak zorunda kalıyor.” diyor.

BILD, Sol’un gazetesinin “Dönercilerin bu ana maliyetleri düşerse kebap fiyatları da düşer.” yazdığını alıntılıyor ve “Bu gerçekleşmeyeceği için Gebel ve partisi devlet destekli kebap kuponları istiyor.” diyor.

Muhafazakâr gazete, klasik Alman lokantaları ve hanlarında da tipik yerel yemeklerin fiyatlarının da aynı şekilde arttığını vurguluyor. “Kira maliyetleri, elektrik ve yiyecek maliyetleri de fiyatların yükselmesine neden oluyor” diye hatırlatıyor ama “yabancı düşmanlığı”nı elden bırakmaya da gönlü elvermiyor, Türkiyeli göçmenlerin Almanya’ya getirdikleri dönerin baş yiyecek haline gelmesi ve ucuz döner için mücadele muhafazakârların gazetesi için “gayri milli” bir tutum gibi görünüyor: “Ama köfteli domuz rostosu, Maultaschen [et dolgulu hamurlu bir yemek], yumurtalı yeşil sos, Kiel hamsileri, sol partiler için fazlasıyla Alman…”

Sol Parti “döner çıkışı” ülkenin diğer medya kuruluşlarında da geniş yer buldu.

Almanya’da sadece Döner değil, tavukçular, burgerciler de aynı şekilde fiyatlarını artırdı. Daha bir kaç yıl önce 7-8 euro olan menüler, 11 euro civarında seyrediyor…