Published on Mart 15th, 2024

AB, gazetecileri siyasi baskı ve gözetimlere karşı daha sıkı koruyacak

Avrupa Parlamentosu’nun geçirdiği yeni ‘Basın Özgürlüğü Yasası’ sosyal medya platformlarının gazetelerin içeriklerini silinmesini ya da kısıtlanmasını zorlaştırıyor. Ayrıca medya sahipliği konusunda şeffaflığın arttırılmasını içeriyor.

Avrupa Parlamentosu, Çarşamba günü Avrupa Birliği’ndeki (AB) gazetecileri ve medyayı siyasi ya da ekonomik müdahalelerden koruyacak yeni bir yasa geçirdi.

464’e karşı 92 oyla kabul edilen yasa, editoryal bağımsızlığı güvence altına alıyor ve medya sahipliği konusunda şeffaflığı arttırmayı amaçlıyor. Kaynaklarının gizliliğinin korunmasını ve gazetecilere karşı casus yazılım kullanılmasının yasaklanmasını içeriyor.

Ayrıca AB üyesi devletler medyanın bağımsızlığını korumakla yükümlü olacak ve editoryal kararlara müdahale edemeyecekler.

Yasa Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) başta olmak üzere Avrupa’daki ifade özgürlüğü kuruluşları tarafından memnuniyetle karşılandı.

Gazetecilerin çalışmalarının korunması

Yasa, yetkililerin gazetecilere ve editörlere kaynaklarını açıklamaları için baskı yapmalarını, gözaltına almalarını, yaptırım uygulamalarını, ofislerini aramalarını veya elektronik cihazlarına izinsiz izleme yazılımı yüklemelerini yasaklıyor.

Ancak yine de casus yazılımların kullanımına izin vermek sadece vaka bazında mümkün olacak. O da hapis cezasıyla sonuçlanabilecek suçları soruşturan bir adli makamın iznine tabi olacak. Kişiler izleme gerçekleştikten sonra bilgilendirilecek. Kararı mahkemeye taşıyabilecek.

Editoryal bağımsızlık

Kamu yayıncılarının siyasi amaçlarla kullanılmasını önlemek için, kuruluşların başkanları ve yönetim kurulu üyeleri şeffaf ve ayrımcı olmayan usullerle seçilecek. Yeterli uzunlukta görev süreleri olacak. Ayrıca sözleşmeleri sona ermeden görevden alınmaları mümkün olmayacak.

Kamu medyası şeffaf ve objektif usuller kullanılarak finanse edilecek. Finansmanı sürdürülebilir ve öngörülebilir olacak.

Medya sahipliği

Halkın medyayı kimin kontrol ettiğini ve hangi çıkarların haberciliği etkileyebileceğini bilmesini sağlamak için bir veri tabanı oluşturulacak.

Medya kuruluşları, sahipleri hakkındaki bilgileri bu veri tabanında yayınlamak zorunda olacak.

Devlet reklamlarının adil tahsisi

Medya kuruluşları ayrıca, devlet reklamları ve alınan fonlar hakkında rapor vermek zorunda olacak. Fonların kamuya açık, orantılı ve ayrımcı olmayan kriterlere göre tahsis edilmesi gerekecek.

Devletin reklam harcamalarına ilişkin bilgiler, yıllık toplam tutar ve kuruluş başına düşen miktar da dâhil olmak üzere kamuya açık olacak.

Sosyal medyada ifade özgürlüğünün korunması

Avrupa Parlamentosu, yasaya Facebook, X veya Instagram gibi büyük çevrimiçi platformların bağımsız medya içeriğini keyfi olarak kısıtlamasını veya silmesini önleyecek bir mekanizma da ekledi.

Buna göre platformların öncelikle bağımsız medyayı bağımsız olmayan kaynaklardan ayırt etmesi gerekecek.

Platformlar içerikleri silmeden ya da kısıtlamadan önce bu kuruluşları içerik hakkında bilgilendirecek. Kuruluşların da savunma ya da yanıt için 24 saati olacak. Şirketler ancak cevaptan sonra ya da cevap verilmemesi halinde içeriği silebilecek ya da kısıtlayabilecek.