COP26: 40’tan fazla ülke kömürden aşamalı olarak çıkacak

Uluslarararası Enerji Ajansı’nın Glasgow’da 5 gün boyunca verilen tüm taahhütleri inceleyip karşılaştırdığı değerlendirmenin sonuçlarına göre, metan emisyonlarını azaltma ve net sıfıra ulaşma taahhütleri yerine getirilirse bizi 1,8 derecelik bir küresel sıcaklık artışı bekliyor.

İskoçya’nın Glasgow kentinde gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 26’ncı Taraflar Konferansı (COP26) dördüncü gününde devam ediyor.

COP26 “dünya için son şansımız” olarak nitelendirilse de bilim insanları, COP26 öncesi ülkelerin taahhüt ettiği yeni önlemler tamamen uygulansa bile küresel ısınmanın 1,5 derecenin altında tutulması için yeterli olmayacağını öngörüyor.

Öte yandan bugün 40’tan fazla ülke enerji kaynağı olarak en kirli fosil yakıtlardan biri olan kömürü kullanmayı aşamalı olarak durdurmayı kabul etti. 2022’nin sonuna kadar denizaşırı herhangi bir fosil yakıt geliştirilmesine fon sağlamayı durdurma taahhüdünü de içeren kömürle ilgili duyuru paketini birçok kampanyacı memnuniyetle karşıladı.

Uluslarararası Enerji Ajansı (IEA) da 5 gün boyunca verilen tüm taahhütleri inceleyip karşılaştırdı. Glasgow’da yapılan metan emisyonlarını azaltma ve net sıfıra ulaşma taahhütleri yerine getirilirse bizi 1,8 derecelik bir küresel sıcaklık artışının beklediğini söyledi.

COP26’nın beşinci gününden gelişmeler…

Yüksek Hırs Koalisyonu çağrısı

Salı günü geç saatlerde iki önemli açıklama yapılmıştı. 27 ülkeden oluşan Yüksek Hırs Koalisyonu, 1,5 derce hedefi olmayan ülkeleri, bir sonraki yıl yapılacak COP27 öncesinde bir hedef geliştirmeye, çift adaptasyon finansmanına ve 1.5 dereceye uygun olarak kömür santrallerine son yatırım tarihlerini açıklamaya çağırmıştı.

Joe Biden, Emanuel Macron ve Angela Merkel de bu çağrıyı imzaladı. Bu, küçük bir gruptan olsa da nihai COP26 anlaşmasının ne söylemesi gerektiğine dair bir niyet beyanı olarak düşünülüyor.

Galasgow Acil Durum Paktı

Şu anda 55 ülkeyi kapsayan “İklim Kırılganlığı Forumu”, özellikle de kirlilik yayan başlıca uluslardan, bunun azaltılması için azimli olmalarını talep eden ve yeni seviyeler açıklamalarını taahhüt ettikleri bir “Glasgow Acil Durum Paktı”nın parçası olmasını isteyen manifesto yayınladı.

Bu çağrı, G77 ülkelerinden gelen ve açıkça yeni bir dizi iklim planı çağrısı yapan Çin, Hindistan ve diğerlerinin üstesinden gelmesi gereken ilgi çekici bir meydan okuma olarak değerlendirildi.

Enerji Geçiş Mekanizması

Asya Kalkınma Bankası da çokça rapor edilen “enerji geçiş mekanizmasını” bu sabah başlattı. Plan, Güneydoğu Asya’daki kömürle çalışan elektrik santrallerini kapatırken aynı zamanda sorumlu emeklilik fonları ve benzerleri için bir yatırım ürünü yaratmayı hedefliyor.

Bununla birlikte, Asya’nın dört bir yanından birkaç düzine STK, ABD’den emisyonları gerçekte nasıl azaltacağı da dahil olmak üzere kritik sorular yanıtlanana kadar teklifin duyurulması ve destek aramasının ertelenmesini istedi.

Kömürden çıkış

40’tan fazla ülke enerji kaynağı olarak en kirli fosil yakıtlardan biri olan kömürü kullanmayı aşamalı olarak durdurmayı kabul etti. Anlaşmayı yapan ülkeler arasında kömür kullanımının yaygın olduğu Kanada, Polonya, Ukrayna ve Vietnam gibi ülkeler de bulunuyor. Ekonomisi gelişmiş ülkeler 2030, daha küçük ekonomiler ise 2040 yılına kadar kömürden aşamalı olarak çıkacak.

Öte yandan Avustralya, Çin, Hindistan ve ABD gibi hem kömüre bağımlı hem de gelişmiş ekonomileri olan ülkeler anlaşmanın dışında kaldı.

Birleşik Krallık hükümetinin internet sitesinden yapılan açıklamaya göre bugün açıklanan anlaşma şu maddeleri içeriyor:

Yurtiçinde ve yurtdışında yeni kömürlü elektrik üretimine yönelik tüm yatırımları sonlandırmak
Temiz enerji üretiminin dağıtımını hızla büyütmek
2030’larda büyük ekonomiler için ve 2040’larda dünyanın geri kalan ekonomileri için kömür enerjisini aşamalı olarak kaldırmak
İşçilere ve topluluklara fayda sağlayacak şekilde kömür enerjisinden adil bir geçiş yapmak

COP26 için önemli bir gelişme

Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, kömür kullanımı sera gazı emisyonlarının en büyük nedenlerinden biri. Her ne kadar pandemi nedeniyle kömür kullanımında düşüş yaşansa da karantinaların hafifletilmesiyle birlikte kısa sürede tüketim yeniden arttı.

COP26 zirvesinin enerji konusuna odaklanan beşinci gününde gelen ve Birleşik Krallık’ın Glasgow’da aracılık ettiği anlaşma, düzinelerce gelişmekte olan ve gelişmiş ülkenin kömür kullanımını durdurma taahhütlerini içeriyor. Kömürle ilgili duyurular paketi, Birleşik Krallık’ın COP26 stratejisinin önemli bir ayağını oluşturuyor.

“Gerçek bir gelişme işareti”

The Guardian’ın aktardığına göre birçok kampanyacı, 20’den fazla ülkenin -ABD’nin yanı sıra Birleşik Krallık ve Danimarka’yı da kapsadığı anlaşılan- 2022’nin sonuna kadar denizaşırı herhangi bir fosil yakıt geliştirmesine fon sağlamayı durdurma taahhüdünü de içeren kömürle ilgili duyuru paketini memnuniyetle karşıladı.

Düşünce kuruluşu E3G’nin sosyal direktörü Chris Littlecott “Kömür konusundaki bu taahhüt kesinlikle ileriye doğru büyük bir adım ve bir veya iki yıl önce düşünülemezdi. Bu gerçek bir gelişme işareti” diyerek anlaşmayı kutladı.

IEA taahhütleri inceledi

Bu zirvenin temel amacı küresel sıcaklık artışını bizi iklim değişikliğinin en kötü etkilerinden korumak için 1,5 derece ile sınırlamaktı ancak COP26’dan önce gezegenin 2,7 derece ısınmaya doğru gittiği konusunda raporlar çıkmıştı. Uluslararası Enerji Ajansı, dünya 1.5 derece sınırında kalacaksa, tüm yeni fosil yakıt geliştirmelerinin bu yıldan itibaren durdurulması gerektiğini söylemişti.

Ajans, COP26’da verilen vaatlerdeki rakamları karşılaştırdı ve tüm taahhütler yerine getirilirse dünyanın küresel sıcaklıklarda 1.8 derecelik bir artışa devam edeceğini hesapladı.

IEA Başkanı Fatih Birol, bu sonuçları “ileriye doğru büyük bir adım” olarak nitelerken “çok daha fazlasına ihtiyaç duyulduğunu” da sözlerine ekledi. Elbette bu öngörünün gerçekleşmesi için ülkelerin vaatlerini yerine getirmeleri gerekiyor.

(Bianet)