Korona salgınının sokak ekonomisine etkileri ve çözüm önerileri

Prof. Dr. Kamuran Elbeyoğlu – Dr. Osman Sirkeci – Dr. Ahmet Fidan – Dinçer Mendillioğlu

KORONA SALGINININ SOKAK EKONOMİSİNE ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Dayanışmacı Paylaşımcı Sosyal Ekonomiye Doğru

6 Milyon Sokak Esnafı kriz karşısında güvencesiz ve her gün biraz daha yoksullaşıyor!

700 bini evden çalışan

500 bini pazarcı

500 bini bağ-bahçe müstahsili seyyar

300 bini kâğıt toplayıcı

300 bini ev temizlik işçisi

150 bini apartman kapıcısı

30 bini simitçi-gevrekçi-boyozcu-lahmacuncu

30 bini bit pazarcı-ikincielci

10 bini seyyar ve büfeci çiçekçi

binlerce kestaneci, mısırcı, köfteci, sucu, falcı, çekirdekçi, çerezci, pilavcı, tostçu, ciğerci, dondurmacı, çakmakçı, şerbetçi, bozacı, takıcı, sokak müzisyeni, sokak ressamı, grafitici, ayakkabı boyacısı, işportacı;

6 Milyon Sokak Esnafı kriz karşısında güvencesiz, savunmasız ve her gün biraz daha yoksullaşıyor!

Adana, Antalya, Ankara, İstanbul, İzmir Geridönüşüm-Atık Toplayıcıları Dernekleri, İzmir Pazarcılar Odası, Bitpazarcıları Dernekleri, Gündelikçi ev temizlikçiler, İnşaat işçileri dernekleri temsilcileri ile yapılan telekonferanslar ve doğrudan saha gözlemleri ile elde edilen bilgiler ve taleplerin özeti;

İçişleri Bakanlığı Kovid19 Genelgesinin Yansımaları ve Mevcut Durum

Sosyete pazarı olarak bilinen sergi ve tezgâhlarda giyim, oyuncak, süs eşyası, çanta vb. eşyaların satışı yasaklandı. İşportacı esnafı son kez tezgâh açtı.
Kütahya gibi birçok ilde pazar günleri vatandaşa hizmet veren sosyete pazarları, İzmir tarihi kapalı bitpazarı da dâhil olmak üzere bütün bitpazarları kapatıldı.
Semt pazarcılarımız birçok ilde bir hafta çift, bir hafta tek numaralı tezgâh uygulaması nedeni ile ancak iki haftada bir tezgâh açabilmektedir.
Sokak Ekonomisindeki seyyarlarımız krizden ağır derecede zarar görürken tüm sektörleri ile birlikte bakkal, lokanta, berber, terzi vb. gibi küçük esnafımız da ağır zarara uğramıştır.
Çok eski, hurda araçlarıyla pazarlara çıkan esnafımız sosyal yardıma başvurduğunda üzerine kayıtlı araç olması sebebiyle yardımdan yararlanamamaktadır.
Evine ekmek götürmek zorunda olan 65 yaş ve üstü seyyarlarımız ve işportacılarımız ülkenin birçok yerinde sokağa çıkma yasağı nedeniyle polis ve zabıtalarla tartışmak zorunda kalıyor.
Nispeten azalmakla birlikte çok sayıda geri dönüşümcü halen ülke sokaklarında atık topluyor.
Geridönüşüm çalışanları depo yatakhanelerinde ve toplu bekar evlerinde çok kötü koşullarda barınmaktadırlar. 15-20 kişi bir arada yaşamaktadırlar.
Sokakların riski nedeniyle evinden çıkamayan vatandaşlarımız pazarlara gidemiyor.
Tekstil ve dayanıklı ürünler satan pazarcılarımız hiç pazara çıkmamaktadır. Pazarcı esnafımız %50-70 oranında gelir kaybına uğramıştır.
Esnafımız çek senet ödeyemez duruma gelmiştir. Hiçbir geliri olmayan esnafımız kredi alsa bile hangi gelir ile geri ödeyecektir?

Sokak Ekonomisi Salgında da Sağlıkta da Hızır Gibi Halkımızın Hizmetinde

Böylesine zor günlerde insan doğasının en iyi ve en kötü veçhelerine tanıklık ederken, sokak ekonomisi, ihtiyaç sahibi grupların kim ya da nereli olduğunu sorgulamadan eşitlikçi, dayanışmacı, paylaşımcı, gerçek anlamıyla katılımcı sosyal ekonominin ve demokrasinin salgında da sağlıkta da en temel bileşeni, göstergesi, garantisidir.

İşportacılar zor zamanlarda yine yoksulların ve dar gelirli yurttaşlarımızın imdadına yetişiyor. Maske ve eldivene ulaşamayan birçok yurttaşımız eldiven ve maske ihtiyacını seyyarlardan tedarik etmeyi seçiyor.
Seyyar satıcılarımız dar gelirli yurttaşlarımızın ve dışarıya çıkamayan yaşlılarımızın ihtiyaçlarını kapıdan gidermeye başladılar, süpermarketlerin sunamadığı bu hizmeti seyyarlarımız yıllardır olduğu gibi yine yaşlılarımızın, yoksul mahallelerimizin ihtiyaç sahiplerine ulaştırıyorlar.
Kriz döneminde seyyar manavlarımız, mahalle aralarında dolaşan simitçilerimiz, gevrekçilerimiz, sütçülerimiz ve duraklardaki sucularımız vatandaşımızın imdadına yetişiyor.
Küçük bağ-bahçe üreticilerimiz köşe başlarında el emeklerini halkımıza sunmaktadırlar.
Ülkemizin zahmetkeş geri dönüşüm çalışanları ister yerli ister göçmen olsun yine sokaklarımızdaki milli serveti, atık kağıtları ve hurdaları yaşanan salgına rağmen ekonomiye kazandırmaya devam ediyor.
Yerel yönetimlerin gıda ve diğer yardımlarının katılımcı, dayanışmacı kamucu yerel yönetim vizyonunun, ihtiyaca uygun hizmet üreten, kalıcı ve dönüştürücü etkilerinin anlaşılması ve ölçülmesi bakımından önemi çok büyüktür.
Kriz dönemlerinde belirginleşen kitlesel dayanışma ve aktif vatandaşlık eğilimleri, doğru koordine edildiğinde muazzam bir katılımcı demokratik sinerjiye dönüşme potansiyeline sahiptir.
Katılımcı demokratik sinerjinin koordinasyonu sürdürülebilir sosyal belediyeciliğin garantisidir.

Sosyal Dayanışmacı Çözüm Önerileri

Seyyar satıcılar, işportacılar, kâğıt işçileri dernekleri iletişim bilgileri üzerinden tüm sokak esnaflarımıza ulaşıp ihtiyaçları tespit edilerek valilikler ve belediyelerimiz tarafından sağlanacak yardımlar koordine edilmelidir.
Ankara ve İzmir Belediyelerince sağlanan yardımlara benzer uygulama tüm ülke genelinde uygulanmalıdır.
Korunmasız atık toplama önlenmeli, önlenemiyorsa dayanıklı eldiven ve maske dağıtılmalıdır.
Atık toplamaktan geçici olarak çekilenlere yiyecek, elektrik ve su giderlerinde asgari tüketim miktarı kadar ücretsiz kullanım hakkı tanınmalı, asgari nakdi yardım verilmelidir.
Çok vahim durumda yaşama tutunan ve güvenliksiz, tedbirsiz ortamlarda çalışmak zorunda kalan, ücretleri kesintiye uğrayan, gecikmeli ödenen gündelikçi inşaat işçilerinin ulaşım, işyeri ve çalışma koşulları denetimli olarak iyileştirilmelidir.
Krizden dolayı çalışma olanağı bulamayan inşaat işçileri gibi bütün gündelik çalışanlara maddi destek ve gıda yardımı yapılmalıdır.
Ev temizlik işçilerimizin kısıtlanan ulaşım olanakları vb. nedenlerle çalışmayanları desteklenmeli, sağlık ve sosyal güvence eksikleri giderilmelidir.

Prof. Dr. Kamuran Elbeyoğlu – Dr. Osman Sirkeci – Dr. Ahmet Fidan – Dinçer Mendillioğlu